Ngày mới ra trường, Thư được điều về công tác ở một xã vùng xa. Trường Thư cách trung tâm huyện cũng như cách nhà cô cả buổi đường đi xe đạp. Một xã thuần nông cuối thập niên 90 nên đời sống của người dân địa phương cũng còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Thư được phân công chủ nhiệm lớp Bốn, sĩ số lớp khá đông. Các em trông cũng hiền lành, lễ phép.
Qua mấy tuần đầu, lớp học Thư chủ nhiệm cũng đi vào nề nếp. Mọi hoạt động học tập, sinh hoạt diễn ra bình thường. Phong trào thi đua của lớp chưa có gì nổi bật cũng chẳng có những sai phạm nào nghiêm trọng, đáng phê bình. Nhưng trong thâm tâm , Thư vẫn cảm thấy lớp chưa ngoan. Ngấm ngầm có sự đố kị, chia rẽ mà có lần đến trường sớm, tình cờ cô bắt gặp một nhóm bạn trai trêu chọc thế nào mà bạn Hà khóc nức nở. Hỏi ra mới biết - bạn Tuấn thấy Hà đi nhặt phân bò ngoài đồng, Tuấn đã kể cho nhóm bạn nghe và ai đó đã xướng lên gọi Hà là Hà cứt bò. Lần ấy, Thư đã nghiêm mặt phê bình, cảnh cáo một số bạn nam đã xúc phạm bạn mình. Hà thì đứng cúi gầm, tay chùi nước mắt, có vẻ lầm lì cam chịu. So với các bạn trong lớp thì Hà có vóc người nhỏ nhắn, hơi gầy. Nước da ngăm ngăm rám nắng, tóc vàng hoe. Em ăn mặc hơi tuềnh toàng, chiếc áo trắng ố vàng. Qua tìm hiểu, Thư biết em là con đầu, cha mẹ còn rất trẻ. Thấy em có vẻ xa lánh, ít cởi mở nên cô cũng không dành cho em nhiều thiện cảm.
Một hôm, sau giờ tan học buổi chiều, trời nổi cơn dông, mây đen ùn ùn kéo đến. Mặt đất bỗng chốc tối sầm rồi mưa ập đến. Mưa như trút nước, gió giật điên cuồng. Thư tránh mưa ở văn phòng trường một lúc nhưng xem ra màu trời còn mưa dai dẳng nên cô vội vã khoác áo mưa rồi đạp xe về nhà trọ. Gió thổi ào ào, mưa hắt rát mặt, Thư cúi người đạp xe hối hả để mau đến nhà. Bỗng cô khựng lại - trước mắt Thư là bé Hà, học sinh lớp cô, áo quần em ướt sũng, tóc tai bết nước. Tay om co ro chiếc túi nhựa đựng sách vở. Trên lưng là chiếc túi ni lông của bao phân rách tả tơi, em vừa đi vừa khóc sụt sùi. Đứng trước cô giáo Hà khép nép, e dè có vẻ sợ sệt. Khi nghe Thư an ủi, động viên và hỏi han chân tình, em mới kể: Mấy bạn nam của lớp mình đi xe đạp thấy em trùm chiếc túi ni lông che mưa nên xúm lại trêu chọc. Em cố bỏ chạy, bạn càng đuổi theo kéo áo. Mưa tối tăm mặt mũi, đường trơn trượt làm em té nhào, các bạn cười khoái trá rồi đạp xe bỏ chạy.
Thư dỗ dành rồi bảo em lên xe, che đỡ vạt áo mưa với cô và đưa em về nhà. Con đường đất gồ ghề dẫn vào xóm vắng, nhà cửa thưa thớt. Em bảo Thư dừng xe trước ngôi nhà xây đã cũ, đơn sơ. Trong nhà trống huơ chẳng có đồ đạc gì quý giá. Bà cụ tuổi ngoài sáu mươi nhưng trông tiều tuỵ, khắc khổ rụt rè chào cô. Nghe Thư kể sự việc, bà thở phào, cảm ơn rối rít khiến Thư áy náy vô cùng. Cơn mưa run rủi Thư đến đây, cô mới thấu hoàn cảnh của em. Cha mẹ Hà bỏ nhau khi em chào đời. Lên bốn tuổi mẹ đi bước nữa và theo bố dượng lập nghiệp ở phương xa. Nếp nhà nhỏ chỉ còn hai bà cháu đắp đổi qua ngày. Bà làm thuê làm mướn nuôi cháu. Giờ tuổi cao sức yếu người ta không thuê nữa nên bà cháu đi nhặt nhạnh và hốt phân bò ngoài đồng gom lại bán cho người ta chăm thanh long.
Hôm sau, Hà không đến lớp được vì bị cảm sốt, bà ngoại Hà nhờ người đến xin phép. Trong giờ sinh hoạt chủ nhiệm hôm ấy, thấy cô giáo buồn buồn, lớp im phăng phắc. Thư không la rầy hay lớn tiếng với các em mà chỉ nhẹ nhàng tâm sự với lớp về hoàn cảnh của Hà. Các em xúc động mắt đỏ hoe khi biết Hà là đứa trẻ thiếu may mắn. Cô nói với lớp:
- Hà cần sự cảm thông, chia sẻ chứ bạn ấy không cần sự thương hại. Tấm áo mưa của bạn tuy là chiếc túi ni lông nhưng thể hiện sự khẳng khái, trong sạch với ý chí tự lâp khiến cô vô cùng cảm kích. Vậy mà, có bạn vì ham vui đã vô tâm xé đi, làm tổn thương bạn mình.
- Thưa cô em chỉ giỡn, cô cho em xin lỗi ạ! Tuấn cùng nhóm bạn đứng lên xin lỗi.
- Các em biết nhận lỗi là tốt rồi! Đừng bao giờ đối xử với bạn như thế nữa! Cô nói.
Hôm sau, Hà đi học lại. Thư mua chiếc áo mưa nhỏ đưa cho em lớp trưởng tặng cho Hà và nói là quà của lớp. Hà rụt rè nhận lấy, nụ cười thẹn thùng làm khuôn mặt em thật đáng yêu mà từ đầu năm học tới giờ Thư không nhận ra.
Sau sự việc ấy, không khí lớp cô thay đổi hẳn. Các em trở nên thân thiện, đoàn kết, gần gũi và yêu quý Thư hơn. Cũng từ đó, các em chăm chỉ học tập nên kết quả tiến bộ rõ rệt.
Gần hai mươi năm làm nghề dạy học, bản thân Thư trải qua không ít những buồn vui, trăn trở về công tác giáo dục học sinh. Chuyện Tấm áo mưa đã để lại trong cô ấn tượng khó phai mà mỗi khi nhớ về nó khiến lòng cô ấm lại, bao cảm xúc yêu thương dâng trào. Nó có sức mạnh động viên, cũng là kinh nghiệm quý báu về cách nhìn và đánh giá con người, tránh được thói võ đoán, hình thức. Thư mong muốn các em sau này cũng biết sống để cho đi những gì chân thành nhất, quý giá nhất để cuộc sống đáng yêu hơn, đẹp hơn bởi những tấm lòng biết sẻ chia.